وراثت، مفهومی است که ریشه در فرهنگ و تاریخ گذشتگان این مرز و بوم دارد. در واقع مفهوم حصر وراثت که از قدیم الایام در اذهان مردم جا افتاده‌است، به انتقال ارث حین الفوت یک فرد به بازماندگان اشاره دارد. در این مطلب، به بررسی دقیق مراحل و مدارک مورد نیاز برای انحصار وراثت در ایران و همچنین تنظیم دادخواست انحصار وراثت می‌پردازیم.
شمای کلی مراحل انحصار وراثت
مرحله اول: دریافت گواهی فوت اولین مرحله از مراحل انحصار وراثت
در این مرحله، پس از تکمیل مدارک مربوط به فوت فرد متوفی، گواهی فوت از مراجع ذی‌صلاح دریافت می‌شود. این کار درواقع اولین مرحله از فرایند مربوط به مراحل انحصار وراثت محسوب می‌شود.
مرحله دوم: مدارک مورد نیاز برای انحصار وراثت
سوال «چه مدارکی برای انحصار وراثت نیاز داریم؟» یک سوال مهم و حیاتی است که حساسیت ویژه‌ای به‌دنبال دارد. به طور کلی مدارک موردنیاز برای انحصار وراثت شامل موارد زیر است:
1. شناسنامه متوفی که باطل شده باشد (شناسنامه حتما باید مهر ابطال داشته باشد)
2. کارت ملی متوفی
3. گواهی فوت که پزشک پس از فوت صادر می‌کند.
4. استشهادیه که در واقع گواهی امضا شده محضری است که 3 شاهد به فوت متوفی شهادت بدهند. (جهت دانلود فرم خام استشهادیه کلیک کنید)
5. شناسنامه و کارت ملی تمامی وراث (این مورد شامل تمام کسانی است که از اموال بجامانده به ارث می‌رسند)
6. آدرس دقیق و کدپستی محل فوت متوفی (آخرین محل سکونت وی)
7. سند ازدواج (این مورد در صورتی نیاز است که متوفی دارای همسر باشد و همسر وی در قید حیات باشد)
این موارد جزء مدارک پر اهمیتی است که باید جمع‌آوری شده و در مراحل بعدی به شورای حل اختلاف محل داده شود، تا گواهی انحصار وراثت صادر گردد.
مرحله سوم: تنظیم دادخواست انحصار وراثت در دفاتر خدمات قضایی
پس از تکمیل مدارک مرتبط به حصر وراثت که در مرحله قبل به آن اشاره کردیم، باید دادخواستی را جهت صدور گواهی حصر وراثت به شورای حل اختلاف ارائه کرد. تنظیم چنین دادخواستی باید در دفاتر خدمات قضایی صورت بگیرد. بهتر است جهت تنظیم دادخواست با یک وکیل مجرب مشورت کنید. در این رابطه می‌توانید با گروه حقوقی حامی در ارتباط باشید.
مرحله چهارم: مراجعه به شورای حل اختلاف
در این مرحله، شورای حل اختلاف، باید تعداد و هویت ورثه را تعیین کند. تاکید می‌کنیم که انتخاب شعبه شورای حل اختلاف، منوط به آخرین مکانی است که متوفی در آنجا زندگی می‌کرده است. در غیر اینصورت دادگاه شما را به شعبه مورد نظر ارجاع خواهد داد.
مرحله پنجم: مشخص شدن وراث و اموال متوفی
پس از مراجعه به دادگاه (شعب شورای حل اختلاف)، باید وراث متوفی به طور دقیق معرفی شوند. توجه داشته‌باشید که درصورت عدم معرفی صحیح و کامل وراث، فرایند صدور گواهی بسیار طولانی خواهد شد. از طرف دیگر ممکن است عواقب قضایی جبران‌ناپذیری در پی داشته باشد.
مرحله ششم: تأیید وراث
در این مرحله دادگاه جهت اطمینان از این موضوع، موارد مرتبط را در روزنامه‌های کثیر الانتشار آگهی می‌کند. چنین اقدامی به این دلیل است که دادگاه مطمئن شود که آیا شخص دیگری ادعای سهم الارث دارد یا خیر؟ لازم به ذکر است که اگر در این مرحله شخصی چنین ادعایی را مطرح کند، تحقیقات دادگاه جهت اثبات موضوع، بسیار زمانبر خواهد بود. پس از آنکه دادگاه در رابطه با تعیین اموال متوفی و وراث ایشان به قطعیت رسید، شورای حل اختلاف، وراث را تأیید می‌کند.
مرحله هفتم: صدور گواهی حصر وراثت
در ادامه و پس از تنظیم درخواست و همچنین تایید وراث، در مدت کوتاهی (2 هفته تا یک ماه) دادگاه گواهی حصر وراثت را صادر می‌کند. در نتیجه، پس از صدور گواهی حصر وراثت توسط دادگاه، تمامی وراث متوفی به تفکیک مشخص خواهند شد. توجه داشته باشید که برای صدور این گواهی باید مدارک اشاره شده در مرحله اول به طور دقیق به شورای حل اختلاف تحویل شود.
مرحله هشتم: تقسیم اموال آخرین مرحله از مراحل انحصار وراثت
پس از صدور گواهی حصر وراثت و مشخص شدن وراث، مورد دیگری که باید مشخص شود اموال متوفی است. در این مرحله وراث و یا وکیل ایشان می‌بایست تمامی اموال و دارایی‌های متوفی را در قالب اظهارنامه به سازمان امور مالیاتی ارایه نمایند. این اموال شامل هر نوع ملک و املاک، حساب‌های بانکی و سپرده، سهام و … می‌باشد. باید توجه داشت که در این مرحله، در صورتی که مورث وصیتی داشته‌باشد ابتدا وصیت‌نامه اجرا خواهد شد. البته مطابق با قانون، متوفی نهایتا تا یک سوم از اموال خود را می‌تواند وصیت کند (قانونی که از آن به عنوان ثلث ارث یاد می‌شود).
پس از اجرای وصیت نامه و کسر بدهی‌های مربوط به متوفی (در صورت عدم پرداخت مهریه همسر در زمان حیات، این مورد جز بدهی‌های وی محسوب می‌شود)، الباقی اموال بین وراث تقسیم خواهد شد. جهت کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با نحوه تقسیم اموال نیز می‌توانید مطلب «انحصار وراثت چیست؟» را مطالعه کنید و یا با وکلای گروه حقوقی حامی در ارتباط باشید. جهت ارتباط با ما می‌توانید از طریق تکمیل فرم و یا اینستاگرام با ما در ارتباط باشید.
لازم به ذکر است هرکدام از ورثه برحسب سهم‌الارث باید به‌طور جداگانه «مالیات بر ارث» خود را پرداخت کند. این خود یک موضوع حقوقی مهم محسوب می‌شود که باید به‌دقت مورد مطالعه قرار بگیرد.
نکات مهمی که در مراحل انحصار وراثت باید رعایت کنید
نکاتی که باید در این قسمت به آن توجه داشته‌باشید شامل موارد زیر است:
1. هرکدام از ورثه بطور جداگانه می‌تواند درخواست گواهی انحصار وراثت را ثبت کند.
2. فقط ورثه و یا وکیل پایه یک دادگستری می‌تواند این درخواست را ثبت کند و افراد دیگر با هر عنوانی امکان ثبت درخواست را نخواهند داشت.
3. محدود یا نامحدود بودن گواهی در مرحله تنظیم دادخواست بسیار مهم ارزیابی می‌شود. هرچند در بیشتر موارد گواهی حصر وراثت نامحدود خواهد بود. جهت مطالعه بیشتر مطلب «حصر وراثت چیست؟» را بخوانید.
4. در راستای تنظیم دادخواست انحصار وراثت و جمع‌آوری صحیح مدارک مورد نیاز برای انحصار وراثت، باید احتیاط ویژه‌ای به‌خرج داد. زیرا در صورت ثبت اشتباه اطلاعات، اصلاح گواهی بسیار زمانبر خواهد بود.
نتیجه‌گیری
در این مطلب، مراحل حصر وراثت در ایران از اعلام وراثت تا تقسیم اموال به‌طور دقیق بررسی شده‌است. این فرایند با دریافت گواهی فوت فرد متوفی آغاز می‌شود و با جمع‌آوری مدارک مورد نیاز برای انحصار وراثت ادامه پیدا می‌کند. مهمترین مدارک شامل شناسنامه، کارت ملی، و گواهی فوت هستند. سپس، با تنظیم دادخواست انحصار وراثت و مراجعه به شورای حل اختلاف، تعداد ورثه مشخص می‌شود و در نهایت، با صدور گواهی حصر وراثت، اموال به طور دقیق تقسیم می‌شوند.
در هنگام انجام این فرآیند، نکاتی مهم وجود دارد که باید رعایت شوند، از جمله اینکه امکان تنظیم دادخواست انحصار وراثت تنها توسط ورثه یا وکیل پایه یک دادگستری وجود دارد. همچنین، توجه به نکات مرتبط با محدود یا نامحدود بودن گواهی حصر وراثت و جلوگیری از ثبت اشتباه اطلاعات از جمله مسائل حیاتی است که باید در نظر گرفته شوند. پیشنهاد می‌شود جهت انجام دقیق مراحل انحصار وراثت حتما با یک مشاور حقوقی خبره در ارتباط باشید.
3 پاسخ